Alçak seviyeli bulutların azalması, Dünya’nın Güneş’ten daha fazla radyasyon absorplamasına yol açıyor. Bu durum, bilim insanlarının açıklamakta zorlandığı 0,2°C ilave sıcaklık artışına yol açan ısı kaynağını ve son iki yılda küresel sıcaklıkların neden iklim modellerinin tahminlerini aştığını açıklayabilir.
Madeleine Cuff
Bulut örtüsündeki değişimler, son iki yıldır küresel sıcaklıkların iklim modellerinin tahminlerini aşmasının nedeni olabilir.
2023 ve 2024, sıcaklık rekorlarının ardı ardına kırıldığı yıllar oldu. Her iki yıl da şu anda sanayi öncesi seviyenin yaklaşık 1,5°C üzerinde ortalama sıcaklıklara sahip. İklim değişikliği ve El Niño hava olayı sıcaklıkların yükselmesinden kısmen sorumlu ancak bu faktörlerin hiçbiri olağanüstü sıcaklıkları tam olarak açıklamıyor. [İklimbilimcilerin kendi modellerine dayanan tahminleri, gözlemlenen sıcaklıklardan 0,2°C daha düşük. Bilim insanları bu ekstra sıcaklık artışına yol açan ısıyı kendi modellerindeki “kayıp ısı” olarak nitelendiriyor. –ç.n.]
Bugünlerde araştırmacılar cevabın, alçak seviyeli bulut örtüsünde 2023 yılında yaşanan keskin bir azalmada olduğunu düşünüyor. Bu değişiklik, Dünya’nın albedosunu –gezegenin Güneş’ten gelen radyasyonu uzaya yansıtma yeteneğini– azalttı ve bu da sıcaklıkların artmasına neden oldu.
Dünya’nın albedosu, özellikle güneş ışığını uzaya yansıtmaya yardımcı olan kutup buzullarının erimesi nedeniyle 1970’lerden bu yana azalıyor. Yine de Almanya’daki Alfred Wegener Enstitüsü’nden Helge Goessling ve meslektaşlarının uydu verileriyle yaptığı analiz, gezegenin albedosunun 2023 yılında rekor seviyede düştüğünü ortaya koydu.
Goessling ve meslektaşları, bu düşüşün sebeplerini anlayabilmek için hava gözlemleri ve modellemenin bir kombinasyonunu kullandılar ve alçak seviyeli bulutların sayısında keskin bir düşüş olduğunu tespit ettiler. Bu değişiklik, özellikle en sıra dışı sıcaklık uçlarının yaşandığı Atlas Okyanusu’nda oldukça belirgindi.
Goessling konuyla ilgili şunları söylüyor: “Bulutların aslında nerelerde değiştiğini, atmosferde hangi yükseklikte olduklarını belirleyebildik. Gerçekten dikkat çekici olan, bu bulut örtüsündeki azalmanın çoğunlukla alt seviyelerde meydana geliyor olması.”
Bulgular, 2023 El Niño’sunun ve arka plandaki iklim değişikliğinin etkileri hesaba katıldıktan sonra, bilim insanlarının açıklamakta zorlandığı 0,2 derecelik ilave sıcaklık artışına yol açan ısı kaynağını açıklayabilir. Goessling, “Bu, bulmacanın bir başka parçası ve bence oldukça önemli bir parça,” diyor.
Çalışma yalnızca 2023 verilerini değerlendirmiş olsa da bulgular El Niño’nun bu yılın başlarında zayıflamasına rağmen küresel sıcaklıkların 2024 boyunca neden bu kadar yüksek kaldığını da açıklayabilir.
Imperial College London’dan Paulo Ceppi bu çalışmanın zamanlamasının çok yerinde olduğunu çünkü iklimbilimcilerin son dönemdeki rekor sıcaklıkların nedenlerini anlamaya istekli olduklarını belirtiyor: “Bence, özellikle alçak seviyeli bulutlardaki albedo değişimlerinin, enerji dengesindeki değişikliklere –dolayısıyla sıcaklık değişimlerine– büyük bir katkı sağladığına dair oldukça ikna edici bir argüman sunuyorlar.”
Sırada ise alçak seviyeli bulutların neden kaybolduğu sorusu var. Genel olarak 3 açıklama karşımıza çıkıyor: Sebeplerden biri, bulutların oluşumu ve sürekliliğini sağlamasına yardımcı olan aerosol kirliliğinin küresel ölçekte azalması olabilir. Alternatif olarak, bu kayıp küresel ısınmanın bulutların davranış şeklini değiştirmesinin bir sonucu da olabilir. Ya da sadece iklim üzerindeki doğal değişkenlikten kaynaklanıyor da olabilir.
Bu üç faktörden hangisinin baskın olduğunu anlamak büyük önem taşıyor çünkü bu durum Dünya’daki iklimin sera gazı kirliliğine ne kadar duyarlı olduğunu etkiliyor. Eğer bulutların azalması iklim değişikliğinin tetiklediği bir süreçten kaynaklanıyorsa, bu etki önümüzdeki yıllarda hızlanacak ve küresel sıcaklıkları beklenenden daha yüksek bir seviyeye taşıyacaktır.
Kaynak: Bu metin, www.newscientist.com adresindeki We finally have an explanation for 2023’s record-breaking temperatures başlıklı yazıdan çevrilmiştir.
Görsel: Pexels / Markus Spiske
